ต้นกำเนิด แม่มังกร สัตว์พ่นไฟที่อยู่ในตำนานทั่วโลก

Jynx
4 มิ.ย. 24
18:10
38 views

แม่มังกร หรือ มังกร เป็นสัตว์ที่มีตำนาน เล่าถึงอยู่ในเกือบทุกวัฒนธรรม ไม่ว่าจะเป็น ยุโรป, อเมริกา, เอเชีย, กรีก โดยเฉพาะในประเทศจีน ที่ขึ้นชื่อว่าเป็น “ดินแดนมังกรใหญ่” ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ความยิ่งใหญ่ โดยต้นกำเนิดเป็นมายังไง รวมถึงเรื่องความเชื่อ วัฒนธรรม และอื่นๆ อ่านต่อด้านล่าง

ว่าด้วยเรื่อง แม่มังกร ตามคำบอกเล่าของจีน

แม่มังกร 1 ใน 4 สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ตามตำนานจีน ร่วมกับกิเลน หงส์ และเต่า อีกทั้งยังถูกในกลุ่ม 12 นักษัตร ซึ่งไม่มีต้นกำเนิดที่แน่ชัด มีอายุย้อนกลับไปอย่างน้อย 3,000 ปี ที่เชื่อว่ามังกร มาจากการบูชาเสาโทเทม แต่อีกทฤษฎีกล่าวว่า จักรพรรดิหยาน (Yandi) ผู้นำจีนก่อนสมัยราชวงศ์ เกิดเผชิญหน้ากับมังกร

และได้ร่วมมือกับ จักรพรรดิฮวงตี้ (Huang Di) เพื่อพิชิตศัตรู และเชื่อว่าทั้งสอง เป็นผู้บุกเบิกอารยธรรม ชาวจีนส่วนใหญ่จึงเชื่อว่า Yandi เป็นหนึ่งในบรรพบุรุษ ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเรียกตนเองว่า “ลูกหลานมังกร” [1] แต่บางตำนานเล่าว่า ลูกหลานมังกร มาจากเพลงจีนในปี 1978 ของนักแต่งชาวไต้หวัน

โดยลักษณะมังกร ตามคำอธิบายใน อักขรานุกรมซัวเหวินเจี่ยจื้อ กล่าวว่า สัตว์ตัวยาว มีเกล็ดทั่วลำตัว เห็นได้ทั้งในที่มืดและสว่าง ขยายตัวได้ จะบินบนฟ้าในวันชุนเฟิน และมุดลงใต้น้ำในวันชิวเฟิน ซึ่งถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ต่างๆ จากมุมมองของเหวินอีตัว ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1899-1946 [2]

ความเชื่อเกี่ยวกับ แม่มังกร และเผ่าพันธุ์

คนจีนมักเรียกชื่อ เล้ง-เล่ง-หลง-หลุง แทนมังกร เป็นสัตว์ทรงพลังอำนาจ เกี่ยวกับทั้งการควบคุมฤดูกาล อากาศ น้ำ และการเก็บเกี่ยว ซึ่งโดยทั่วไปมันเป็นตัวแทน ความสูงส่ง, โชคดี, ความเมตตา, มีอำนาจ และแบ่งออกเป็นทั้งหมด 6 สี ได้แก่

มังกรแดง : สีนำโชคที่สุด มักถูกใช้สำหรับตกแต่งบ้าน หรือสำหรับงานมงคล และประเพณีต่างๆ
มังกรดำ : เกี่ยวข้องกับการแก้แค้น แสดงถึงความชั่วร้าย และเชื่อมโยงกับหายนะ เช่น เกิดพายุน้ำท่วม เป็นต้น
มังกรขาว : เชื่อมโยงกับความตาย มักใช้ในการไว้ทุกข์ แต่สื่อถึงความบริสุทธิ์ และคุณธรรม
มังกรฟ้าหรือเขียว : แสดงถึงธรรมชาติ สุขภาพ การเยียวยา สันติภาพ และการเจริญเติบโต
มังกรเหลือง : สีเหลืองเป็นตัวแทนประจำราชวงศ์ หมายถึงภูมิปัญญา ความโชคดี และอำนาจ
มังกรทอง : ผู้ทรงพลังเกี่ยวกับการเก็บเกี่ยว มั่งคั่ง รุ่งเรือง แข็งแกร่ง และมาพร้อมอำนาจ

และนอกจากมังกรสีต่างๆ ยังมีการแบ่งเผ่าพันธุ์มังกรอีก 8 ประเภท ได้แก่

มังกรเขียว : หรือมังกรจิตวิญญาณ ตัวแทนของทิศทั้ง 4 และเป็นผู้ควบคุมลมฝน
มังกรมีปีก : บรรพบุรุษมังกร ที่ควบคุมฤดูกาลทั้ง 4 และเป็นทายาทของมังกรเหลือง
มังกรขดตัว : อาศัยอยู่บนโลก ไม่สามารถบินได้ ว่ากันว่าเป็นผู้ควบคุมเวลา
มังกรมีเขา : มีตำนานมากกว่า 500 ปี แข็งแกร่ง และมีความชั่วร้าย
มังกรใต้พิภพ : อาศัยในน้ำและใต้ดิน สามารถควบคุมแม่น้ำ หรือลำธารได้
มังกรสมบัติ : มังกรปกป้องสมบัติ หรือความมั่งคั่งของบุคคลใดๆ
มังกรเมฆ : อาศัยอยู่บนเมฆ ทำให้เกิดฝนตกได้ มักพบในภาพวาดของชาวจีน
ราชามังกร : มังกรสุดทรงพลัง มีความฉลาดมากสุด สามารถแปลงร่างได้ และควบคุมทะเลจีนทุกทิศทาง

ที่มา: What Do the Colors of Chinese Dra-gons Mean?, Types of the Chinese Dra-gon [3]

ประเพณี แม่มังกร และการเฉลิมฉลอง

นอกจากความเชื่อด้านบน มังกรยังมีบทบาท ทางประเพณีและการเฉลิมฉลอง ทั้งในเรื่องของราศี ศิลปะ เทศกาล ภาพยนตร์ ฮวงจุ้ย ยกตัวอย่างเช่น

ฮวงจุ้ย : ทางศาสตร์ของจีน มังกรเป็นธาตุดิน ซึ่งเป็นตัวแทนของทิศตะวันออก
ราศี : ผู้ที่เกิดในปี 1940, 1952, 1964, 1976, 1988, 2000, 2012 และ 2024 ถือว่าอยู่ในราศีมังกร หรือรู้จักในชื่อคนเกิดปีมะโรง
ประเพณีเชิดมังกร : จัดขึ้นในเทศกาลปีใหม่จีน (วันตรุษจีน) เชื่อว่าจะขับไล่สิ่งชั่วร้าย และต้อนรับความโชคดี
เทศกาลแข่งเรือมังกร : เพื่อรำลึกถึง Qu Yuan นักกวีชาวจีน ที่มีชื่อเสียงในด้านความรัก และมีบทบาทต่อกวีคลาสสิกของจีน ซึ่งถูกบันทึกไว้ในปี 2009 จาก UNESCO ว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ที่จับต้องไม่ได้

ตำนาน แม่มังกร ตามความเชื่อในวัฒนธรรมอื่น

ถัดจากตำนานบนแผ่นดินใหญ่ แม่มังกร ยังถูกเล่าขาน ในอีกหลายวัฒนธรรมทั่วโลก เช่น เกาหลี, ญี่ปุ่น, อเมริกากลาง, แอฟริกาตะวันตก, ตะวันออกกลาง รวมถึงในประเทศไทย ซึ่งบางพื้นที่ มังกรไม่ใช่สัตว์มงคล แต่เชื่อว่ามีความดุร้าย อีกทั้งยังอาจมีลักษณะ คล้ายงูใหญ่หรือคนไทยเรียกว่า “นาค” อาทิเช่นตำนานต่อไปนี้

5 ตำนาน แม่มังกร จากทุกดินแดนทั่วโลก

อิมูกิ ตำนานมังกรเกาหลี

ในประเทศเกาหลีใต้ มังกรเป็นตัวแทนความกล้า และความหวัง พบเห็นได้ในทุกชนชั้น เช่น สัญลักษณ์อำนาจของกษัตริย์ และความยุติธรรม โดยมีตำนานสุดโด่งดัง เล่าว่ามีมังกรรูปร่างคล้ายงู เรียกกันว่า 이무기 (อิมูกิ) ที่เชื่อว่าได้รับพลังจากไข่มุกสวรรค์

ริว / ทัตสึ มังกรญี่ปุ่น

หรือรู้จักในชื่อ เทพแห่งท้องทะเล ได้รับอิทธิพลมาจากความเชื่อจีน แต่มังกรญี่ปุ่นมีแค่ 3 กรงเล็บ ชาวแดนอาทิตย์อุทัยจึงเรียกว่า 龍 (ริว) หรือ 竜 (ทัตสึ) สัตว์ลักษณะเหมือนงู ตัวแทนแห่งอำนาจ โดยมีตำนานเล่าว่า ราชามังกรอาศัยอยู่ในสระน้ำ ของศาลเจ้าชินเซเนน ของจักรพรรดิแห่งโตเกียว

พญานาค ความเชื่อมังกรไทย

มังกรถูกเรียกว่า “นาคา” หรือ “ พญานาค ” ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจาก ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เป็นสิ่งมีชีวิตครึ่งมนุษย์ครึ่งนาค อาศัยใต้โลกบาดาล เป็นผู้ปกป้องสมบัติ ส่วนในศาสนาพุทธ รู้จักจากพุทธประวัติ “มุจลินท์” นาคผู้อุทิศตน ปกป้องพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นที่มาของปางนาคปรก [4]

มังกรกรีก-โรมันโบราณ

คำว่ามังกรในภาษากรีกหมายถึง “งู” ซึ่งมีขนาดใหญ่ และมีพลังเหนือธรรมชาติ ดังนั้นการเอาชนะมัน จึงถือว่าเป็นเครื่องหมายยืนยัน ว่าเป็นผู้กล้าและแข็งแกร่ง ซึ่งแม้กระทั่งเทพเจ้าอย่าง Zeus ตามบทกวี Theogony ของ Hesiod ยังเคยต่อสู้ด้วย

Wyrms ในตำนานยุโรปเหนือ

Wyrms คำอังกฤษโบราณ แปลว่ามังกร ที่คล้ายกับรูปลักษณ์ของ Norse Ormr งูขนาดมหึมา ไม่ได้พ่นไฟเหมือนตำนานอื่น แต่มีลมหายใจเป็นพิษ ซึ่งเชื่อมโยงกับตำนานกรีก ในขณะที่ Zeus สังหาร Typhon Thor ก็โจมตีงูใหญ่เผ่าพันธุ์นี้ด้วย [5]

แรงบันดาลใจจาก แม่มังกร สู่รูปแบบต่างๆ ร่วมสมัย

ภาพยนตร์-ซีรีส์ : Dragonslayer (1981), D-War (2007), , House of the Dra-gon (2 ซีซัน), Miss The Dragon (2021), Back From the Brink (2023) เป็นต้น

การ์ตูน-แอนิเมชัน :Spirited Away (2001), How to Train Your Dra-gon (2010), Wish Dragon (2021), Raya and the last dragon (2021) เป็นต้น

เกมบนมือถือ : Dragon City: Mobile Adventure, ดราโกเนียส โก: จับมังกรให้ได้!, Dragon Village M, Merge Legends: Dragon Island, Dragons: Rise of Berk เป็นต้น

เกมออนไลน์ : Dragon Hatch ภาค 1-2 จากค่าย PG Slot, Dra-gon Tiger สล็อตมังกร-เสือ จากค่าย Pragmatic Play, มังกรนำโชคพีจี, Dra-gon Power Flame จากค่าย Joker123 เป็นต้น

สรุป แม่มังกร

แม่มังกร ยังมีอีกหลายตำนาน ที่เล่ามาถึงปัจจุบัน ซึ่งในแต่ละพื้นที่ ต่างก็มีเรื่องเล่าประจำถิ่น เช่นในเมืองจีน อาจจะเป็นสัตว์นำโชค หรือเป็นสัตว์ดุร้าย ในเรื่องเล่าแอฟริกาตะวันตก แถมยังมักไปปรากฏ อยู่ในมัลติมีเดียร่วมสมัย ให้พบเห็นบ่อยๆ อีกด้วย เรียกว่าเป็น 1 ในสัตว์จากตำนาน ที่คนเล่าถึงไปทั่วโลก