พญานาค เป็นหนึ่งในตำนาน ที่มีความสำคัญในวัฒนธรรม และความเชื่อของคนไทยมายาวนาน หลายคนเชื่อว่า พญานาคเป็นผู้ปกปักรักษา แม่น้ำโขง และเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่ง ความโชคดี และการปกป้องคุ้มครอง ชื่อเสียงของพญานาคยังเกี่ยวข้อง กับศาสนา พุทธและฮินดู ซึ่งทำให้เรื่องราวของพญานาค เต็มไปด้วยความลึกลับ และความศักดิ์สิทธิ์มากมาย
พญานาค เป็นสัตว์ในตำนาน ของหลายวัฒนธรรม ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะประเทศไทย ลาว และกัมพูชา ลักษณะของพญานาค มักถูกอธิบายว่าเป็นงูขนาดใหญ่ ที่มีเกล็ดสวยงาม และมีพลังเหนือธรรมชาติ บางครั้งพญานาคอาจมีรูปร่าง ที่เหมือน มังกร และงูผสมกัน ขึ้นอยู่กับแต่ละท้องถิ่น ตำนานของพญานาค ถูกเล่าขานมากมาย ทั้งในเรื่องราวทางศาสนา และเรื่องราวของธรรมชาติ
พญานาคแบ่งออกเป็นหลายประเภท ตามตำนานและความเชื่อ ซึ่งแต่ละประเภทมีลักษณะ และคุณสมบัติที่แตกต่างกันไป พญานาคถูกแบ่งตามจำนวนเศียร สี และบารมีของพญานาคที่แต่ละตนมี
พญานาค4ตระกูลใหญ่
ที่มา: “พญานาค” [1]
พญานาคตามจำนวนเศียร
พญานาคในตำนาน มีจำนวนเศียรที่แตกต่างกัน โดยเชื่อว่าจำนวนเศียร แสดงถึงพลัง และบารมี
ในศาสนาฮินดู มีความเชื่อว่าพญานาคเป็นที่นั่ง หรือบัลลังก์ของพระนารายณ์ ซึ่งมีชื่อว่า “พญาอนันตนาคราช” ในตำนานนารายณ์บรรทมสินธุ์ (Narayana Vishnu’s Cosmic Sleep) เป็นหนึ่งในเรื่องราวสำคัญ ในศาสนาฮินดูที่อธิบายถึงการทรงตัว ของพระวิษณุ (พระนารายณ์) ในสภาพการบรรทม อยู่บนมหาสมุทรคุรุ (Kshira Sagara) เพื่อรอการสร้างจักรวาลใหม่ หลังจากการสิ้นสุด ของแต่ละยุค พญานาคจึงเป็นสิ่งสำคัญ ในความเชื่อของศาสนาฮินดู
พญานาค ในคนไทยหลายคน บูชาเพื่อขอพรให้ได้รับความโชคดี และความสำเร็จ โดยเฉพาะในเรื่องการเงิน การงาน และโชคลาภ หลายคนเชื่อว่าการบูชาพญานาค จะช่วยเสริมบารมี และปกป้องจากสิ่งชั่วร้าย การทำบุญ และถวายเครื่องบูชาพญานาค เป็นหนึ่งในวิธีที่นิยม ทำเพื่อแสดงความศรัทธา ยิ่งคนที่อาศัยอยู่ลุ่มแม่น้ำโขง ผู้คนที่อาศัยอยู่แถบนั้นเชื่อว่าพญานาค เป็นผู้ปกปักรักษา และคอยคุ้มครองลำน้ำโขง ให้แม่น้ำมีน้ำเพียงพอ สำหรับชีวิตและความอุดมสมบูรณ์
ปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ในแม่น้ำโขง ซึ่งมักจะเกิดขึ้นในช่วงวันออกพรรษา โดยมีลูกไฟสีแดงอมชมพู พุ่งขึ้นจากน้ำลอยสู่ท้องฟ้าอย่างเงียบสงบ โดยไม่มีเสียงหรือกลิ่นไหม้ใดๆ ปรากฏการณ์นี้ เป็นที่รู้จัก และถือว่าเป็นเรื่องที่ลึกลับ และน่าสนใจมาก ในหมู่คนไทยและชาวลาว ที่อาศัยอยู่บริเวณริมแม่น้ำโขง
ชาวบ้านในท้องถิ่นเชื่อว่า บั้งไฟพญานาค เป็นการแสดงพลังของพญานาค ที่อาศัยอยู่ใต้แม่น้ำโขง ซึ่งขึ้นมาบูชาพระพุทธเจ้า ในวันออกพรรษา โดยเชื่อว่าพญานาค มีส่วนเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา และมักปรากฏตัว ในรูปแบบของลูกไฟ ที่ลอยขึ้นจากแม่น้ำ [2]
พญานาคที่คำชะโนด จังหวัดอุดรธานี เป็นหนึ่งในเรื่องราวที่มีความสำคัญ และมีชื่อเสียงเกี่ยวกับพญานาคในประเทศไทย คำชะโนด หรือ ป่าคำชะโนด ตั้งอยู่ในอำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี เชื่อกันว่า เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ที่พญานาคสถิตอยู่ โดยเฉพาะ “พญาศรีสุทโธ” ซึ่งเป็นพญานาคที่ผู้คนในท้องถิ่น และผู้มีศรัทธา จากทั่วประเทศเคารพบูชา เชื่อว่าท่านเป็นผู้ปกปักรักษาป่าคำชะโนด และเป็นผู้คุ้มครองแม่น้ำโขง
ในปัจจุบัน คำชะโนดยังคงเป็นสถานที่ ที่มีผู้คนเดินทางมาเยี่ยมเยือน จำนวนมากตลอดทั้งปี โดยเฉพาะในช่วงเทศกาล และวันสำคัญทางศาสนา หลายคนเชื่อว่า การมากราบไหว้พญานาค ที่คำชะโนด จะช่วยเสริมสิริมงคลในชีวิต ทำให้คำชะโนด กลายเป็นจุดหมายปลายทางที่สำคัญ สำหรับผู้ที่มีศรัทธา ในเรื่องพญานาค
ที่มา: “เปิดตำนานพลังแห่งศรัทธา ที่ ป่าคำชะโนด” [3]
สรุป พญานาค ในความเชื่อนี้จึงเป็นมากกว่าตำนาน แต่ยังคงเป็นสัญลักษณ์ที่ผูกพันกับศรัทธา ความหวัง และความศักดิ์สิทธิ์ในชีวิตของคนไทย แม้ว่าเรื่องราวของพญานาคจะเป็นเรื่องที่มีความลึกลับ และยากที่จะพิสูจน์ได้ แต่พญานาคก็ยังคงเป็นสัญลักษณ์ ที่ทรงพลังในการนำโชค และการปกป้อง ของหลาย ๆ คน ในตำนานพญานาคแบ่งออกเป็นหลายประเภท โดยแต่ละประเภทก็จะมีพลัง และบทบาทที่แตกต่างกัน จึงได้รับการบูชา และเคารพในหลายพื้นที่ของไทย