ปลาฉลามผี (Chimaera) เป็นสัตว์ทะเลลึก ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ด้วยรูปลักษณ์ ที่แปลกตา ทำให้เป็นที่สนใจ ในหมู่นักวิทยาศาสตร์ ปลาฉลามผีจัดอยู่ในกลุ่ม สัตว์กระดูกอ่อน (Cartilaginous fish) เช่นเดียวกับปลาฉลาม และปลากระเบน แต่แยกสายวิวัฒนาการ มาอยู่ในกลุ่ม Holocephali ซึ่งปรับตัวให้เข้ากับชีวิต ใต้ทะเลลึก มาเป็นเวลานานกว่า 400 ล้านปี
ปลาฉลามผี มีลำตัวเพรียวบาง และเรียวยาว ผิวหนังเรียบเนียน หรือมีเกล็ดขนาดเล็ก ดวงตาขนาดใหญ่ สะท้อนแสง ทำให้สามารถมองเห็น ในสภาพแวดล้อมที่มืดสนิท ของทะเลลึก หัวของมันมีขนาดใหญ่ และมีรูปร่างที่แตกต่างกัน ในแต่ละชนิด บางชนิดมีจมูกยื่นยาว คล้ายแหลม ที่ช่วยในการหาอาหาร บริเวณพื้นทะเล
โครงสร้างกระดูก ของปลาฉลามผี เป็นกระดูกอ่อนทั้งหมด เช่นเดียวกับปลาฉลามทั่วไป อีกทั้งยังมีเหงือก เพียงช่องเดียว ที่ปกคลุมด้วยแผ่นบาง ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะ ของกลุ่มนี้
การจำแนกประเภททางวิทยาศาสตร์
ที่มา: “Chimaera” [1]
ปลาฉลามผีอาศัยอยู่ ในทะเลลึก ตั้งแต่ระดับความลึก ประมาณ 200 เมตรไปจนถึงกว่า 2,600 เมตร เหมือนกันกับ หมึกแวมไพร์ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่แสงแดด ไม่สามารถส่องถึง และสภาพแวดล้อม ค่อนข้างรุนแรง ส่วนใหญ่พบในเขตน้ำเย็น ซึ่งมีอุณหภูมิต่ำ ตลอดทั้งปี [2]
ปลาฉลามผีมักอาศัยอยู่ ใกล้พื้นทะเล และมีบทบาทสำคัญ ในระบบนิเวศทะเลลึก แม้พฤติกรรมของมัน ยังคงเป็นปริศนา ในหลายแง่มุม แต่จากการศึกษา ที่ผ่านมา พบว่ามันกินสัตว์ ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น ปู หอย และหนอนทะเล เป็นอาหารหลัก
โดยใช้จมูก ที่ไวต่อการสัมผัส ในการหาเหยื่อ บริเวณพื้นดินทะเลลึก นอกจากนี้ ยังมีความเชื่อว่าปลาฉลามผี อาจมีวิธีการเคลื่อนที่ ที่เป็นเอกลักษณ์ เพื่อปรับตัวให้เข้ากับ ความกดดันสูง ในระดับความลึกดังกล่าว
หนึ่งในลักษณะเด่น ของปลาฉลามผีเพศผู้ คือมีอวัยวะสืบพันธุ์ พิเศษที่เรียกว่า “clasper” ซึ่งใช้ในการผสมพันธุ์ นอกจากนี้ ปลาฉลามผียังวางไข่ ในถุงไข่แข็ง ที่สามารถปกป้องตัวอ่อน จากสภาพแวดล้อม ที่รุนแรงในทะเลลึก ไข่ของมัน จะถูกวางไว้บนพื้นทะเล และใช้เวลาหลายเดือน ในการฟักออกเป็นตัว [3]
ปลาฉลามผี เป็นตัวอย่างสำคัญ ที่ช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ เข้าใจถึงวิวัฒนาการ ของปลากระดูกอ่อน และสิ่งมีชีวิต ใต้ทะเลลึก แม้จะไม่ค่อยเป็นที่รู้จัก ในหมู่คนทั่วไป แต่ความหลากหลาย และลักษณะเฉพาะของมัน ทำให้เป็นหัวข้อ ที่น่าสนใจ สำหรับการวิจัย ด้านชีววิทยา ทางทะเลเป็นอย่างมาก
วงศ์ Chimaeridae : มีชื่อเรียกทั่วไปว่า “ratfish” เพราะหางที่เรียวยาว คล้ายหนู ลักษณะเด่นอีกอย่าง ของวงศ์นี้คือ การเคลื่อนไหว ที่สง่างามใต้น้ำ ซึ่งช่วยให้พวกมัน สามารถหาอาหาร ในพื้นที่ ที่มีความซับซ้อนได้ง่าย นอกจากนี้ วงศ์นี้ยังมีความหลากหลาย ทางสายพันธุ์ ในพื้นที่ทะเลลึก ที่แตกต่างกัน
วงศ์ Callorhinchidae : มีลักษณะจมูก แหลมยาว ช่วยในการหาอาหาร โดยจมูกแหลมนี้ ทำหน้าที่ เป็นเครื่องมือสำคัญ สำหรับการตรวจ จับสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ใต้ทราย วงศ์นี้ยังพบได้ ในพื้นที่น้ำลึก ที่มีอุณหภูมิต่ำ และมีความสามารถ ในการปรับตัวสูง
วงศ์ Rhinochimaeridae : มีจมูกยาวคล้ายงวง ที่ช่วยรับสัมผัส จมูกของพวกมัน มีระบบประสาทไว ต่อการสัมผัสสูง ทำให้สามารถ หาอาหารในที่มืดสนิท ได้อย่างแม่นยำ นอกจากนี้ วงศ์นี้ยังมีบทบาทสำคัญ ในห่วงโซ่อาหาร ในระบบนิเวศ ทะเลลึกอีกด้วย
แม้จะมีการค้นพบข้อมูล เกี่ยวกับปลาฉลามผี มามากมาย แต่ยังมีอีกหลายประเด็น ที่ยังคงเป็นปริศนา เช่น พฤติกรรมการอพยพ ความสัมพันธ์ทางสายพันธุ์ และบทบาท ในระบบนิเวศทะเลลึก ด้วยความที่มัน อาศัยอยู่ในพื้นที่ ที่เข้าถึงยาก การศึกษาปลาฉลามผี จึงต้องอาศัย เทคโนโลยีที่ก้าวหน้า เช่น ยานสำรวจใต้น้ำ และการเก็บตัวอย่าง จากทะเลลึก
สรุป ปลาฉลามผี เป็นตัวแทน ของสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลลึก ที่ยังคงท้าทาย ความเข้าใจของมนุษย์ ด้วยรูปร่างที่แปลกตา และวิถีชีวิตที่ลึกลับ มันจึงเป็นสิ่งมีชีวิต ที่น่าสนใจ ทั้งในด้านวิทยาศาสตร์ และความงดงาม ของธรรมชาติใต้ทะเล การศึกษา และอนุรักษ์ปลาฉลามผี จึงเป็นก้าวสำคัญ ในการรักษาสมดุล ของระบบนิเวศทะเลลึก ที่สำคัญ ต่อโลกของเรา
