วาฬหัวทุย หรือ วาฬสเปิร์ม (Sperm Whale) เป็นปลาวาฬ ที่ได้รับฉายาว่าเป็น “นักดำน้ำลึกตัวฉกาจ” เพราะเป็นปลาวาฬที่สามารถว่ายน้ำ ได้ลึกมากกว่าวาฬปกติ และด้วยลักษณะหัวทุย ที่มีเอกลักษณ์ของมัน เลยได้ชื่อว่า “วาฬหัวทุย” แต่จะมีที่มาที่ไปยังไง หาคำตอบได้ในบทความนี้
วาฬหัวทุย หรือที่เรียกว่า วาฬสเปิร์ม (Sperm Whale) ได้ชื่อมาจากสารที่เรียกว่า Spermaceti ซึ่งพบในส่วนหัววาฬชนิดนี้ ในอดีตชาวปลาวาฬพบว่า ส่วนหัวของวาฬหัวทุยนี้ มีสารสีขาวข้น ที่ดูคล้ายสเปิร์ม และพวกเขาเข้าใจว่า นี่คือสารสเปิร์มของวาฬชนิดนี้ จึงตั้งชื่อให้มันว่า “Sperm Whale” [1]
ซึ่งจริงๆแล้ว Spermaceti ไม่มีความเกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ใดๆ เลยแต่นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า สารนี้มีบทบาท ในการควบคุมการลอยตัว และช่วยให้วาฬสามารถดำน้ำลึกได้
วาฬหัวทุยเป็นวาฬชนิดหนึ่ง ที่มีขนาดใหญ่ โดยตัวผู้สามารถยาวได้ถึง 16-20 เมตร (ประมาณ 52-66 ฟุต) และหนักถึง 50 ตัน ขณะที่ตัวเมีย มีขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย โดยมีความยาวประมาณ 12-14 เมตร มีรูปร่างที่ยาว ค่อนข้างเรียว มีผิวสีเทาเข้ม หรือสีน้ำเงินหม่น และมีหัวที่ใหญ่ ที่เป็นลักษณะเด่นที่สุด หัวของวาฬหัวทุยสามารถครอบคลุมพื้นที่ ได้ถึงหนึ่งในสามของความยาวร่างกาย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
ที่มา: “Sperm whale” [2]
ในอดีต วาฬหัวทุยเคยถูกล่าอย่างหนัก เนื่องจากมีสเปิร์มเซติ และน้ำมันวาฬ ทำให้จำนวนประชากรลดลงอย่างมาก ปัจจุบันได้รับการคุ้มครอง ภายใต้กฎหมายระหว่างประเทศ แต่ยังคงเผชิญกับภัยคุกคาม จากการสูญเสียถิ่นที่อยู่ มลพิษในมหาสมุทร
มันเป็นสัตว์ทะเลที่มีบทบาทสำคัญ ในระบบนิเวศทางทะเล ความพยายามในการอนุรักษ์ และปกป้องวาฬชนิดนี้ จึงยังคงเป็นสิ่งสำคัญ ในการรักษาความหลากหลาย ทางชีวภาพในมหาสมุทรเอาไว้
วาฬหัวทุย เป็นหนึ่งในสัตว์ ที่ดำน้ำได้ลึกมาก โดยสามารถดำน้ำได้ลึกถึง ประมาณ 2,000-3,000 เมตร และนานถึง 90 นาที ดำได้นานว่า วาฬสีน้ำเงิน ถึงสองเท่า ที่เฉลี่ยจะใช้เวลาในการดำน้ำ ประมาณ 30 นาที การดำน้ำ ของวาฬหัวทุยมีความซับซ้อน เนื่องจากความดันใต้น้ำวาฬจะลดลง [3]
รวมถึงการปรับระบบการหายใจ โดยการกักเก็บออกซิเจน ไว้ในเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ และในเลือด นอกจากนี้ในหัว ของวาฬหัวทุยยังมีสาร Spermaceti ยังเชื่อว่าช่วยให้วาฬสามารถปรับความลอยตัว เพื่อดำน้ำ และโผล่ขึ้นเหนือน้ำ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
วาฬหัวทุยมีอาหารหลัก ที่หลากหลาย แต่โดยทั่วไปอาหารของมัน จะประกอบด้วย
วาฬหัวทุยใช้เสียงคลิก และสัญญาณเสียงอื่นๆ ในการสื่อสารกันในฝูง และการนำทางในสภาพแวดล้อม ที่มืดและลึก โดยเป็นเสียงที่มีความถี่ต่ำ ประมาณ 10-30 เฮิรตซ์ (Hz) และดังมากถึง ประมาณ 230 เดซิเบล ซึ่งสามารถได้ยินได้ไกล ถึงหลายกิโลเมตรใต้ผิวน้ำ และใช้เสียงการค้นหาเหยื่อ โดยเสียงคลิก จะสะท้อนกลับมา จากวัตถุในน้ำ ซึ่งช่วยให้วาฬสามารถ ระบุระยะทาง และตำแหน่งของเหยื่อได้
สรุป วาฬหัวทุยเป็นสัตว์ทะเลที่น่าทึ่ง และมีความสำคัญ ต่อระบบนิเวศทางทะเลขนาดใหญ่ และพฤติกรรมการล่าที่ไม่เหมือนใคร ทำให้วาฬชนิดนี้เป็นหนึ่งในสัตว์ ที่มีเอกลักษณ์ที่สุดในมหาสมุทร แม้ว่ามันจะเคยถูกล่าอย่างหนัก แต่ปัจจุบันมีความพยายาม ในการอนุรักษ์วาฬหัวทุยเพื่อให้มันยังคงอยู่ ในธรรมชาติต่อไป