ความสำคัญของ นกเงือก ผู้ช่วยสร้างป่า

นกเงือก

นกเงือก (Hornbill) เป็นนกที่มีลักษณะโดดเด่น ด้วยจะงอยปากขนาดใหญ่ และมีสีสันสะดุดตา ซึ่งทำให้มันเป็นหนึ่งในนก ที่ดูโดดเด่นที่สุด ในป่าฝนเขตร้อน นกเงือกเป็นนกที่มีความหลากหลาย ทางชนิดมาก พบได้ในหลายพื้นที่ของโลก โดยเฉพาะในเอเชีย และแอฟริกา เป็นนกที่ขึ้นชื่อเรื่องความรัก และการสร้างป่า มีความสำคัญในระบบนิเวศ โดยทำหน้าที่ขยายผืนป่าของเรา ให้อุดมสมบูรณ์มากขึ้น

13 กุมภาพันธ์ วันรักนกเงือก

นกเงือก นกเงือกมีบทบาทสำคัญ ในการรักษาสมดุล ของระบบนิเวศ เพราะนกเงือกกินผลไม้เป็นอาหารหลัก และมีหน้าที่สำคัญ ในการกระจายเมล็ดพันธุ์ ไปยังส่วนต่าง ๆ ของป่า นั่นหมายความว่า นกเงือกมีส่วนสำคัญในการฟื้นฟู และรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ ของพืชในป่า ซึ่งเป็นเหตุผลที่นกเงือก ได้รับการขนานนามว่าเป็น “ผู้ช่วยสร้างป่า”

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ผู้ที่ศึกษาและวิจัยนกเงือก มานานกว่า 20 ปี
จึงได้กำหนดให้ วันที่ 13 กุมภาพันธ์ ของทุกปีเป็น ‘วันรักนกเงือก’ ขึ้นครั้งแรกในปี พ.ศ 2547 เพื่อสร้างความตระหนักรู้ เกี่ยวกับความสำคัญ ของการอนุรักษ์นกเงือก สัตว์ป่าที่มีบทบาทสำคัญ ในระบบนิเวศ และเป็นสัญลักษณ์ ของความอุดมสมบูรณ์ของป่า [1]

และตระหนักถึงสถานการณ์ ที่นกเงือกต้องเผชิญ กับภัยคุกคามหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นการสูญเสียที่อยู่อาศัย จากการตัดไม้ทำลายป่า การล่า และการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย

นกเงือกที่พบในไทย

นกเงือกในประเทศไทย มีทั้งหมด 13 ชนิด แต่ละชนิด จะมีลักษณะและถิ่นที่อยู่ ที่แตกต่างกัน

  1. นกเงือกกรามช้าง (Great )
    เป็นนกเงือกที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย พบได้ในป่าดิบชื้นและป่าดิบแล้งทางภาคเหนือและภาคตะวันตก
  2. นกเงือกหัวแรด (Rhinoceros )
    เป็นนกเงือกที่มีโหนกบนจะงอยปากเหมือนแรด พบในป่าดิบชื้นภาคใต้ของประเทศไทย
  3. นกเงือกสีน้ำตาล (Rusty-cheeked )
    พบในป่าดิบแล้งและป่าดิบชื้นทางภาคเหนือและภาคตะวันตก
  4. นกเงือกคอแดง (Rufous-necked )
    พบได้ในป่าดิบเขาสูงของภาคเหนือและภาคตะวันตกเฉียงเหนือ แต่มีจำนวนลดลงอย่างมาก
  5. นกเงือกชนหิน (Helmeted )
    มีโหนกแข็งที่ใช้ในการต่อสู้ พบในภาคใต้ แต่มีการลักลอบล่าเพื่อเอาโหนก ทำให้จำนวนลดลง
  6. นกเงือกปากดำ (Black )
    เป็นนกเงือกขนาดเล็ก พบได้ในป่าดิบชื้นภาคใต้
  7. นกเงือกปากย่น (Wrinkled )
    พบในภาคใต้ของประเทศไทย มีลักษณะเด่นคือปากย่นและมีสีสันสดใส
  8. นกเงือกดำ (Black-and-white-casqued )
    พบได้ในป่าภาคตะวันตกและภาคใต้
  9. นกแก๊ก (Oriental Pied )
    เป็นนกเงือกที่พบได้ทั่วไปในป่าดิบแล้งและป่าชายเลนของประเทศไทย
  10. นกกก (Wreathed )
    พบในป่าดิบชื้นทางภาคเหนือและภาคตะวันตก มีลักษณะเด่นคือวงแหวนรอบโคนจะงอยปาก
  11. นกเงือกคอแดงใหญ่ (White-throated Brown )
    พบในป่าดิบเขาทางภาคตะวันตกและภาคใต้ของประเทศไทย
  12. นกเงือกดำคอดำ (Bushy-crested )
    พบในป่าดิบชื้นภาคใต้ มีขนสีดำเป็นส่วนใหญ่
  13. นกเงือกปากแดง (Plain-pouched )
    เป็นนกเงือกที่หายาก พบในภาคใต้ของประเทศไทย มีลักษณะเด่นที่ปากแดง

ที่มา: “นกเงือกไทย 13 ชนิด” [2]

 ลักษณะเฉพาะของ นกเงือก

นกเงือกมีลักษณะพิเศษ ที่ทำให้มันโดดเด่น จากนกชนิดอื่น ๆ คือจะงอยปากที่ยาว และหนา บางสายพันธุ์ ยังมีโหนกเหนือจะงอยปาก ซึ่งทำหน้าที่ช่วย ในการส่งเสียง นอกจากนั้น ขนของนกเงือกมีสีสันหลากหลาย ขึ้นอยู่กับชนิดของนก สีน้ำตาล ดำ และขาวเป็นสีหลักที่พบเห็นบ่อย ในนกเงือกหลายชนิด

การจำแนกทางวิทยาศาสตร์

  • อาณาจักร : Animalia
  • ไฟลัม : Chordata
  • ชั้น : Aves
  • อันดับ : Coraciiformes
  • วงศ์ : Bucerotidae Rafinesque
  • สกุล : Aceros Hodgson, Anorrhinus Reichenbach, Anthracoceros Reichenbach, Berenicornis Bonaparte, Buceros Linnaeus, Bucorvus Lesson, Bycanistes Cabanis & Heine, Ceratogymna Bonaparte, Ocyceros Hume, Penelopides Reichenbach, Rhinoplax Gloger, Rhyticeros Reichenbach, Tockus Lesson,
    Tropicranus W. L. Sclater
  • ชื่อพ้อง : Bucerotiformes
    Bucerotes

ที่มา: “นกเงือก” [3]

สิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับ นกเงือก

นกเงือก

นกเงือก เป็นตัวอย่างที่โดดเด่น ของสัตว์ที่มีคู่ครอง เพียงตัวเดียวตลอดชีวิต หรือที่เรียกว่า Monogamous (รักเดียวใจเดียว) เมื่อมันเลือกคู่แล้ว มันก็จะอยู่กับคู่ของมันไปตลอดชีวิต หากคู่ใดตัวหนึ่งตาย อีกตัวมักจะไม่มีคู่ใหม่ทันที และใช้เวลานาน กว่าจะหาคู่ใหม่ได้ พฤติกรรมนี้แสดงถึงความผูกพัน ที่แข็งแรงระหว่างคู่ของพวกมัน เพราะตัวผู้จะดูแลตัวเมีย และลูกจนกระทั่ง ลูกนกแข็งแรงพอ ที่จะออกจากรังได้

พฤติกรรมของนกเงือก

สิ่งที่น่าสนใจ เกี่ยวกับนกเงือกคือ พฤติกรรมการเลี้ยงลูกของพวกมัน นกเงือกเพศผู้จะมีบทบาทสำคัญ ในการหาอาหาร และปกป้องรัง ขณะที่นกเงือกเพศเมีย จะกักตัวอยู่ในโพรงต้นไม้ เพื่อดูแลไข่และลูกอ่อน นกเงือกเพศเมีย จะปิดปากโพรงด้วยโคลน ทำให้ปลอดภัยจากนักล่า และภัยคุกคามต่าง ๆ จนกระทั่งลูกนกโตพอ ที่จะออกจากรังได้

ตัวเมียจะอยู่ในโพรง และฟักไข่ โดยออกจากโพรงไม่ได้ ตลอดช่วงเวลานี้ ซึ่งอาจใช้เวลาราว 25-30 วัน ขึ้นอยู่กับชนิดของนกเงือก ระหว่างนี้ ตัวผู้จะออกหาอาหาร (เช่น ผลไม้ สัตว์ขนาดเล็ก หนอน ไส้เดือน) และนำมาส่งให้ตัวเมีย ผ่านช่องเล็ก ๆ ที่ปิดโพรงเมื่อเวลาผ่านไป ลูกนกและตัวเมีย จะเริ่มช่วยกันเปิดปากโพรง เพื่อออกมาภายนอก ซึ่งอาจใช้เวลา 2-4 เดือน จึงจะพร้อมบิน

หลังจากออกจากโพรงแล้ว พ่อแม่ยังช่วยสอนลูก หัดหาอาหารและเอาตัวรอด ในป่าชั่วระยะหนึ่ง เมื่อมั่นใจว่าลูกนกแข็งแรงพอ พ่อแม่จึงปล่อยให้ลูกนก หากินเองและออกไปสร้างครอบครัวใหม่ต่อไป

ภัยคุกคาม และการอนุรักษ์นกเงือก

นกเงือกถึงแม้ว่าจะเป็นสัญลักษณ์ ของความสมบูรณ์ของป่า แต่ปัจจุบันเผชิญภัยคุกคามหลายประการ เช่น การสูญเสียที่อยู่อาศัย จากการตัดไม้ทำลายป่า นกเงือกต้องการต้นไม้ขนาดใหญ่ ในการทำรัง และการที่ป่าถูกทำลาย ทำให้พวกมันขาดแคลนที่อยู่อาศัย รวมถึงการลักลอบล่า เพื่อการค้าขนและจะงอยปาก ที่มีมูลค่าสูงในตลาดมืด

เพื่อแก้ไขปัญหานี้ เลยมีความพยายาม ในการอนุรักษ์นกเงือกหลายระดับ ทั้งการสร้างพื้นที่อนุรักษ์ การฟื้นฟูป่า และการให้ความรู้แก่ชุมชนท้องถิ่น ตัวอย่างเช่น โครงการวิจัย และอนุรักษ์นกเงือกที่เขาใหญ่ เน้นการศึกษาพฤติกรรมนกเงือกในธรรมชาติ การฟื้นฟูพื้นที่ป่า และให้ความรู้ชุมชน ในการอยู่ร่วมกับนกเงือกอย่างยั่งยืน

สรุป นกเงือก Hornbill

สรุป นกเงือก เป็นนกที่มีความสำคัญ ต่อทั้งระบบนิเวศเป็นอย่างมาก ไม่เพียงแต่จะเป็นดัชนีชี้วัด ความสมบูรณ์ของป่าเท่านั้น แต่มันยังเป็นส่วนสำคัญ ในการฟื้นฟูป่า และกระจายพันธุ์พืช การอนุรักษ์นกเงือกจึงเป็นภารกิจ ที่สำคัญของทุกคน ในการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของป่าไว้ และเพื่อให้แน่ใจว่า ลูกหลานของเราจะได้เห็นสัตว์ที่งดงาม และน่าอัศจรรย์นี้ ต่อไปในอนาคต

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง