กวางวาปิติ (Cervus canadensis) หรือ กวางเอลก์(Elk) เป็นหนึ่งในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ที่ใหญ่ที่สุด ในตระกูลกวาง มีถิ่นกำเนิด ในทวีปอเมริกาเหนือ และเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ โดยเฉพาะ ในมองโกเลีย, จีน, และบางส่วน ของรัสเซีย นอกจากนี้ กวางวาปิติยังเป็นสัตว์ ที่มีบทบาทสำคัญ ในระบบนิเวศ และในความเชื่อ ของมนุษย์อีกด้วย
กวางวาปิติ เป็นสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ และแข็งแรง โดยเฉพาะตัวผู้ ที่มีน้ำหนักมากถึง 320-500 กิโลกรัม และมีความยาวลำตัวถึง 2.5 เมตร ตัวผู้จะมีเขาที่ยาว และมีการแตกกิ่งซับซ้อน ที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งเขานี้ จะใช้ในการต่อสู้ เพื่อแย่งชิงตัวเมีย ในช่วงฤดูผสมพันธุ์
สีขนของกวางวาปิติ จะเปลี่ยนไปตามฤดูกาล โดยในฤดูร้อน ขนจะมีสีแดงอ่อน หรือสีน้ำตาล ในช่วงฤดูหนาว จะกลายเป็นสีน้ำตาลเข้ม ส่วนลักษณะอื่นๆ เช่น เสียงร้อง Bugling ของตัวผู้ ที่ใช้ในการประกาศ การเข้ามา ของฤดูผสมพันธุ์ ก็ถือเป็นสิ่งที่ทำให้ กวางชนิดนี้ มีความโดดเด่น
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
ที่มา: “Elk” [1]
กวางวาปิติสามารถพบได้ ในหลายภูมิภาค ทั้งในอเมริกาเหนือ และเอเชีย
กวางวาปิติเป็นสัตว์ ที่ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง ฝูงของกวางวาปิติ จะมีการแยกตามเพศ ตัวเมียและลูก มักจะอยู่รวมกัน ในฝูงขนาดใหญ่ ในขณะที่ตัวผู้ จะอยู่เป็นกลุ่มเล็กๆ หรือแยกตัวออกมา จากฝูงในบางช่วงเวลา โดยเฉพาะในช่วงฤดูผสมพันธุ์ (rut) ซึ่งตัวผู้ จะเข้ามามีบทบาท ในการแข่งขัน เพื่อแย่งชิงตัวเมีย
ในช่วงนี้ ตัวผู้จะใช้เสียง bugling ที่มีลักษณะ คล้ายเสียงหวีดสูง เพื่อเรียกตัวเมีย และข่มขู่ตัวผู้ตัวอื่น ในช่วงฤดูผสมพันธุ์ ตัวผู้จะต่อสู้กัน อย่างดุเดือด เพื่อแย่งชิงตัวเมีย โดยใช้เขาที่มีขนาดใหญ่ และแข็งแรง ในการชนกัน การต่อสู้เหล่านี้ ช่วยเลือกตัวผู้ ที่แข็งแรงที่สุด ให้ได้เป็นพ่อพันธุ์ ให้กับตัวเมีย [2]
กวางวาปิติเป็นสัตว์กินพืช (herbivore) โดยอาหารหลัก จะเป็นจำพวกหญ้า โดยเฉพาะหญ้า ที่มีโปรตีนสูง ในช่วงที่มีหญ้าใหม่เกิดขึ้น รวมถึงใบไม้ และพืชพรรณต่างๆ เมื่อฤดูหนาวมาถึง กวางวาปิติจะกินใบไม้ จากพืชไม้พุ่ม และจะกินเปลือกไม้ หรือยอดอ่อน จากต้นไม้บางชนิด เช่น ไม้สน และต้นเบิร์ช
กวางวาปิติ ถือเป็นหนึ่งในผู้ควบคุม การเจริญเติบโต ของพืชในธรรมชาติ โดยพวกมัน ช่วยในการกำจัดพืช บางชนิด ที่เติบโตมากเกินไป ซึ่งสามารถทำให้ เกิดความสมดุล ของระบบนิเวศได้ นอกจากนี้ กวางวาปิติยังเป็นเหยื่อ ของสัตว์นักล่าบางชนิด เช่น หมาป่าสีเทา และเสือภูเขา ซึ่งทำให้มัน มีบทบาทสำคัญ ในการรักษาสมดุล ของห่วงโซ่อาหาร
ถึงแม้ว่ากวางวาปิติ จะไม่ถือเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ แต่ก็ยังคงเผชิญหน้า กับภัยคุกคาม จากหลายปัจจัย เช่น
การอนุรักษ์กวางวาปิติ ได้รับความสนใจ จากทั้งองค์กรอนุรักษ์ และรัฐบาล ในหลายประเทศ โดยมีการสร้าง เขตอนุรักษ์ และอุทยานแห่งชาติ เช่น อุทยานแห่งชาติ เยลโลว์สโตน ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัย สำคัญของกวางวาปิติ
กวางวาปิติไม่เพียงแต่ มีบทบาทสำคัญ ในระบบนิเวศเท่านั้น แต่ยังมีความหมาย ทางวัฒนธรรม ในหลายชนชาติ
สรุป กวางวาปิติ เป็นสัตว์ที่มีความสำคัญ ทั้งในด้านระบบนิเวศ การอนุรักษ์ และในวัฒนธรรมของหลายๆ ชนชาติ การศึกษากวางวาปิติ จึงไม่เพียงแต่ ช่วยเพิ่มความเข้าใจ ในความหลากหลาย ทางชีวภาพเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เรา สามารถพัฒนา วิธีการอนุรักษ์ ที่มีประสิทธิภาพ สำหรับอนาคตอีกด้วย